Werkwoordspelling leren is lastig voor kinderen. Ondanks dat er op school veel tijd en aandacht aan wordt besteed, maken leerlingen in schrijfopdrachten de nodige fouten. Het lijkt of ze in de praktijk alle regels zijn vergeten.
In dit blog bespreek ik eerst wat wat de belangrijkste obstakels zijn in het goed leren en toepassen van de spellingsregels. Daarna vertel ik hoe de werkwoordspelling het beste aan te leren is. Ten slotte leg ik het belang van goede spelling uit.
De uitleg van werkwoordspelling: Waarom blijkt het lastig?
Werkwoordspelling leren is lastig, omdat spelling op verschillende principes en strategieën om het toe te passen zijn gebaseerd. Deze principes zijn niet altijd logisch en consequent. De strategieën die kinderen vervolgens gebruiken zijn vaak niet de juiste strategieën. Dit levert de volgende problemen op:
- Het principe ‘schrijf wat je hoort’, gaat vaak niet op. Dit noemen ze het het fonologisch principe.
- Het morfologisch principe levert het probleem op dat werkwoorden die hetzelfde klinken, niet op dezelfde manier geschreven worden. Terwijl dit principe ervan uitgaat dat verschillende vormen van een (werk)woord zo veel mogelijk gelijk worden gespeld. Hier maken kinderen de meeste fouten mee. We spellen bijvoorbeeld ik zend met een d, omdat zenden ook een d heeft. De vorm ‘zent’ moet soms geschreven worden als zend en soms als zendt. Dit principe gaat er ook vanuit dat woorden soms geschreven worden als andere woorden, die op dezelfde manier gevormd zijn, al lijkt dat niet logisch. Bijvoorbeeld stationsstraat en stationsweg.
- Kinderen kiezen eerder en vaker voor de strategie voor het spellen op basis van frequentie, dan voor de strategie spellen op basis van een grammaticale analyse. Bijvoorbeeld: ‘herhaalt’ wordt vaak gespeld als ‘herhaald’. Voor dit woord komt de spelling met een d vaker voor dan de spelling met een t. Dit zorgt ervoor dat kinderen vaker ‘herhaalt’ kiezen, ook als het ‘herhaald’ moet zijn.
- Werkwoorden met voorvoegsels zoals ge-, be-, ver-, etc. gaan ook vaak mis. Vooral werkwoorden met het voorvoegsel ge- zorgen voor verwarring, omdat de ge- normaal gesproken een aanwijzing vormt dat het een voltooid deelwoord is. Bijvoorbeeld met het woord gebeurt/ gebeurd. Is het een werkwoord in de tegenwoordige tijd of een voltooid deelwoord?
Hoe kinderen dit het beste aan te leren: de oplossing om werkwoordspelling te oefenen.
Een van de oplossingen is het uitvoeren van een grammaticale analyse voor het spellen: Leerlingen moeten eerst de hele zin bekijken, om werkwoorden goed te kunnen spellen. De grammaticale functie van het werkwoord bepaalt hoe er gespeld moet worden. Daarnaast moeten kinderen kunnen bepalen wat de persoon, tijd en het getal van de werkwoordsvorm is.
Een groot deel van de leerlingen voert een correcte grammaticale analyse uit. Ze spellen beter als ze de grammaticale functie herkennen. Chamalaun, Ernestus en Bosman (2018).
Toch werkt deze strategie op zichzelf niet voldoende. Dit komt doordat kinderen ook dan nog spellen op basis van frequentie. Ook worden er soms nog fouten gemaakt met de werkwoorden met voorvoegsels. Het is dus ook van belang dat kinderen extra oefenen met struikelblokken. Oefenen met de inconsequenties in de spellingsregels en met werkwoorden met de voorvoegsels ge-, be-, ver-, etc. Verder helpt de visuele strategie sommige leerlingen ook goed: het onthouden en weer oproepen van woordbeelden.
Voor het aanleren van goede spelling is duidelijke instructie en correctieve feedback noodzakelijk (Kennisrotonde (2018)). Dus niet alleen een grammaticale analyse en het toepassen van de regels. Tijdens het inoefenen van de werkwoordspelling is het effectief om voortdurend de relatie te leggen tussen spelling en grammatica.
Wat verder effectief is, is om spelling in het schrijfonderwijs te integreren. Dit zorgt ervoor dat het nut en belang van spelling direct in de praktijk duidelijk wordt. Bovendien wordt er op die manier verder met de spelling geoefend door het nakijken, corrigeren en verbeteren van teksten. Dit vraagt extra aandacht voor spelling en interpunctie van de leerlingen.
Het belang van goede spelling: Waarom ‘moeten’ kinderen dit leren?
Waarom is spelling goed leren nu zo belangrijk? De voornaamste reden is: om een tekst foutloos te kunnen schrijven.
Allereerst op school, maar uiteraard ook daar buiten. Spel- en grammaticale fouten worden namelijk bij formele schrijfsituaties zwaar aangerekend. Dit soorten fouten hebben bovendien invloed op de geloofwaardigheid van mensen.
Mensen die namelijk meer taalfouten maken, worden minder intelligent ingeschat. Zo associëren mensen tikfouten over het algemeen met onzorgvuldigheid, en grammaticale en spelfouten met een lagere intelligentie.Van der Zanden (2021).
Je wordt voor vol aangezien in onze maatschappij, wanneer je juist spelt. Ongeacht je afkomst. Dit schreven twee filosofen, om aan te geven dat eenheidsspelling belangrijk is en blijft. (Sebastien Valkenberg en Ger Groot in een artikel in de Trouw).
Wil jij dat je kind werkwoordspelling goed leert?
Je kind kan werkwoordspelling goed leren. Hiervoor zijn meerdere manieren. Door extra aandacht aan die grammaticale analyse te besteden, door meer te oefenen met spellingsregels, uitzonderingen en de bekende struikelblokken. Maar, ook door meer Nederlands te lezen en te schrijven.
Dit kan onder andere door gerichte online lessen bij Dutch for Children. We kijken op maat naar wat je kind nog extra nodig heeft. Misschien mist hij de basis, misschien alleen wat extra oefening: samen maken we een plan. Neem vrijblijvend contact met ons op om samen de mogelijkheden te bekijken.
E-book: de basis om werkwoordspelling goed te leren.
Je kind kan ook zelfstandig de spellingsregels en strategieën (opnieuw) leren. Het doornemen van de basis is altijd een goede start, wanneer je aan werkwoordspelling wilt werken. Dutch for Children heeft een e-book over werkwoordspelling gemaakt. Een leidraad om kinderen zelf de basis te laten leren of te herhalen. Uiteraard met links naar online oefenmogelijkheden. Dit kan een goede start zijn, of een handig naslagwerk naast online Nederlandse lessen of school.
Heb jij interesse in dit e-book, kijk dan op deze pagina om te lezen over de inhoud en hoe je het boek kunt bestellen.
Bronnen werkwoordspelling leren
- Spelling gaat in tegen intuïtie.
- Waarom krijgen leerlingen de Nederlandse werkwoordspelling zo moeilijk onder de knie?
- De didactiek van spellen op de basisschool.
- Onderzoek van Tess van der Zanden aan de Tilburg University over taalgebruik.