Verslordiging van de moedertaal door meertaligheid kan tot verloedering van de moedertaal leiden. Hoe herken je de signalen en wanneer maak je je teveel zorgen?
Laatst las ik mijn eerste berichten terug uit mijn persoonlijke blog over onze emigratie naar Curaçao. Mooi om terug te lezen hoe we de eerste weken als gezin beleefden. Ook goed om te lezen hoe ik me toen best een beetje zorgen maakte om de Nederlandse taal van mijn kinderen. Goed ook omdat we vier jaar verder en de kennis en ervaring van nu heb. Ik maakte me teveel zorgen.
Inmiddels wonen we na drie jaar Curaçao in de Dominicaanse Republiek en is er qua taal nog meer veranderd. In het dagelijks leven volledig Spaans, op school Engels en Spaans. Hieronder vertel ik het steeds vanuit het Curaçaose en Dominicaanse perspectief.
Bezorgdheid om verslordiging van de moedertaal door meertaligheid
Sommige ouders hebben wel meer reden voor die bezorgdheid. Op het moment dat kinderen bijvoorbeeld slordiger worden in de zinsopbouw, of steeds moeilijker op woorden in het Nederlands komen, of steeds meer gaan mixen met de andere taal op het moment dat ze Nederlands praten. Deze kinderen leven vaak in landen waar ze buitenshuis alleen maar een andere taal spreken of het zijn kinderen die naar een internationale school gaan.
Het is geen reden voor angst, maar het is wel een signaal. Gelukkig een signaal waar je als ouders gemakkelijk iets mee kan.
Taalverloedering
Taalverloedering klinkt ernstig. Geloof me, ik heb gezocht naar een ander dekkend woord maar kwam toch weer uit op deze. Taalverloedering begint namelijk bij slordigheden. Zaken waarvan het je niet opvalt of waarover je denkt dat het een toevallige onzorgvuldigheid is. Bijvoorbeeld zoals in de blog het verwisselen van lidwoorden. Echter, als het zich langzaam aan verder ontwikkelt en er meer slordige taal wordt gebruikt dan eerder ,dan is er sprake van verloedering. Zoals de dames in de blog uiteindelijk ‘de’ en ‘het’ categorisch verkeerd gingen gebruiken.
Expatkinderen, kinderen die geëmigreerd zijn én kinderen in het internationale onderwijs komen vaak meer in aanraking met een andere taal dan de moedertaal. Dit kan tot slordigheden of erger leiden in de moedertaal als je niets met dit signaal doet.
Blog uit Curaçao
Nu eerst het beruchte stukje uit een blog van vier jaar geleden, waarin mijn zorgen naar voren kwamen.
Week 5 en ik hoor mijn dochter al anders gaan praten. De leuke meiden waar ze mee omgaat, nemen het niet meer zo nauw met de Nederlandse taal. Terwijl we gezellig in de Spa zitten te kletsen leggen de meiden het me uit. Je vergeet vanzelf als je hier bent of het nu ‘de’ of ‘het’ is en omdat iedereen hier zo praat maakt het niet uit. Okeeee…. Afijn, als een van de dames vervolgens tijdens een ander gesprek vertelt dat ze op die muur een schilderij zou zetten, om het kamer leuker te maken…weet ik dat mij een schone taak is weggelegd om het Nederlands van onze kinderen op niveau te houden.
Voorkomen van verslordiging van de moedertaal door meertaligheid
Hoe heb ik deze schone taak opgepakt?
Allereerst bleek in mijn geval dat ik meer beren op de weg zag dan dat ze er daadwerkelijk waren. Helaas lijkt het voor Europese Nederlandse soms lastig om goed te integreren in Curaçao. Afhankelijk van je leefomstandigheden komen velen weinig in aanraking komt met de andere taal Papiaments. Dit wist ik, maar dat dit ook een voordeel had wist ik niet.
Dit voordeel hebben we nu in de Dominicaanse Republiek helemaal niet. Onze kinderen spreken op school voor 80 % Engels, worden hier voor 100% in onderwezen en de resterende 20 % spreken of luisteren ze in ieder geval in het Spaans.
In Curaçao hadden door de locatie én het werk van mijn man de luxe dat onze kinderen naar een Nederlandse privéschool konden gaan. De voertaal is daar Nederlands, het curriculum is Nederlands en ook de sociale taal is daar voor het grootste deel Nederlands.
Ook dit is nu anders met een internationale, Amerikaanse school en eigenlijk zouden we dus meer beren op de weg moeten zien.
Toch hadden deze leuke meiden eerder in het verhaal dezelfde voordelen. De signalen werden niet opgepikt of niet serieus genomen. Ik weet natuurlijk niet precies hoe het zit. Ik kan alleen vertellen hoe wij het hebben aangepakt.
Ten derde hebben wij, als ouders, hen vanaf het begin duidelijk gemaakt dat ze zich dus in deze gunstige omstandigheden bevinden en we van ze verwachtten dat ze het Nederlands niet op die manier zouden laten slippen. Dit kan voor andere ouders vreemd of streng kunnen klinken, maar wij vinden dit als gezin belangrijk. Uiteraard kan ik beroepsdeformatie aan mijn kant niet geheel uitsluiten.
Dit punt is hetzelfde gebleven; Nederlands maakt een belangrijk deel van ons leven. Nu in de Dominicaanse Republiek volgt onze jongste nog Nederlandse online les naast zijn school. De oudste heeft inmiddels vervroegd haar staatsexamen Nederlands gedaan en houdt haar moedertaal bij door te lezen en haar contacten met haar Nederlandse vriendinnen.
Als laatste was ik altijd al, in Nederland maar ook bij eerdere periodes in het buitenland, consequent in het erop wijzen of verbeteren van het Nederlands van de kinderen en spraken we thuis consequent alleen Nederlands. Apps binnen het gezin of mailtjes staan bij ons bekend om A(B)N. Nederlands is deel van onze identiteit. Ik ben op dit vlak nogal gedreven. Overdreven zou mijn dochter zeggen.
Toch kwamen de eerste like ’s snel uit de mond van mijn oudste in Curaçao, waar ik me in het begin behoorlijk aan ergerde. “Toen ik pauze had, like ik dus naar buiten liep, ….’’. Hoezo like?? Alsof ze in het Engels leeft… Nu in de DomRep is het niet anders: in plaats van ‘maar’ gooit ze net zo makkelijk ‘but’ of het Spaanse ‘pero’ overal tussendoor.
Mijn man was en is hier wat makkelijker in en zei dat ik haar moet laten. Hij ziet geen reden om ons zorgen te maken. Hij wees me op haar manier van praten en schrijven in het algemeen en ik wist dat hij gelijk had. Je kunt ook te bang zijn.
Reden om meer bezorgdheid
Sommige ouders hebben veel meer reden voor die bezorgdheid. Bijvoorbeeld op het moment dat kinderen slordiger worden in de zinsopbouw, of steeds moeilijker op woorden in het Nederlands komen. Uiteindelijk gaan ze steeds meer mixen met de ander taal als ze Nederlands praten.
Als je je hier druk om maakt en graag wilt dat de Nederlandse taal op niveau blijft, wat kun je dan het beste doen?
Manieren om verslordiging van de moedertaal door meertaligheid tegen te gaan
Probeer na te gaan of jullie (of jij) consequent Nederlands met hem of hen praten. Regelmatig hoor ik van ouders dat ze dit doen, maar als ze er dan een keer in de praktijk echt bij stil staan krijg ik terug dat het lastiger is dan ze dachten. Bijvoorbeeld omdat het kind in het Engels tegen hen begint te praten en ze automatisch in dezelfde taal antwoorden. Nu is dit natuurlijk een keer niet erg, maar het gaat erom dat dit niet de regel wordt in plaats van een uitzondering. Voordat je het weet schuift het Nederlands namelijk op de achtergrond en dat is nu juist wat je niet wilt.
Inventariseer mogelijkheden. Mogelijkheden om meer Nederlands te spreken, luisteren en lezen. Kijk waar het meer kan, zonder dat het vervelend wordt. Een klant van Dutch for Children heeft bijvoorbeeld in het weekeinde een vast moment ingesteld om het Weekoverzicht van het Jeugdjournaal gezamenlijk te kijken. Dit leidt direct weer tot gesprekken over wat ze gezien en gehoord hebben. Andere ouders hebben het 10 minuten Nederlands lezen voor het slapen gaan weer ingesteld. Je kunt als gezin meer doen dan je denkt.
Maak of houd het Nederlands leuk! Doe weer eens ouderwetse Nederlandse spelletjes met elkaar, speel af en toe een taalspel zoals woordenslang onderweg en hang een moppenkalender in het toilet. Zomaar een paar voorbeelden. Kijk vooral naar wat jullie als gezin aanspreekt.
Wanneer de kinderen geen Nederlandse les krijgen, is het toch een idee om dit te gaan overwegen. Nederlandse les van een ander, vanuit het comfort van de eigen kamer, kan voor een aantal grote voordelen zorgen. Nummer één: jij kunt als ouder iets meer achterover zakken op het gebied van je kinderen ‘erbij houden’. De dubbelrol ouder-leerkracht werkt maar zelden. Nummer twee: het Nederlands wordt structureel op niveau door een professional aangeboden. Nummer drie: door de frequentie en mogelijkheid van huiswerk maakt Nederlands weer op een regelmatige basis deel uit van het leven van je kind.
Een cadeau voor jou
Tot slot: heeft jouw kind(eren) moeite met de lidwoorden zoals de dames uit mijn verhaal, dan heb ik een mooi cadeau voor jullie: een e-book over de Nederlandse lidwoorden met bijpassende video’s. Wil je dit handige boek ontvangen, schrijf je dan hier in
Wil je meer weten om moedertaalverloedering te voorkomen of tegen te gaan, neem dan contact op met mij, Wendy van Dalen. Geloof me dat ik jullie bezorgdheden ken en vanuit eigen ervaring en professie een passend advies of oplossing voor jullie gezin kan bieden.
Willen jullie toch eens gaan kijken naar Nederlandse lessen, kijk dan eens wat wij bij Dutch for Children jullie kunnen bieden. Onze lessen zijn een-op-een en op maat gemaakt voor jullie kind! Lees hier meer of over onze manier van werken hier.