Loopt je kind taalachterstand op door een buitenlandervaring? Dit is wat veel expats zich afvragen die (regelmatig) naar een ander land verhuizen met kinderen, of tijdelijk in het buitenland wonen met kinderen.
Loopt een kind snel een taalachterstand op bij (tijdelijk) wonen in het buitenland?
Soms hoor je zaken waar je van schrikt als Nederlandse ouder in het buitenland. Je hoort uitspraken zoals: met een half jaar geen Nederlands, loopt je kind een taalachterstand op… Deze uitspraak kwam vanuit een bron in Curaçao, waar de meeste geëmigreerde kinderen gewoon naar een Nederlandstalige school gaan. Vanuit deze bron is deze uitspraak behoorlijk opmerkelijk. Het is niet het eerste verontrustende geluid, waar ik me als oprichter van Dutch for Children zorgen om maak en me van afvraag: Waar zijn dit soort uitspraken op gebaseerd?
Totaal geen Nederlands komt weinig voor in expat-gezinnen
Als je kind totaal niet meer in aanraking komt met de Nederlandse taal, zal hij een achterstand oplopen. Echter, bij de meeste expat-gezinnen wordt er ten minste door één ouder gewoon Nederlands gesproken. Totaal geen Nederlands spreken komt niet vaak voor in expat-gezinnen. Woon jij met je gezin in een omgeving waar alleen een andere taal wordt gesproken? Dan is het goed om (online) Nederlandse les te overwegen.
Als expat-gezin kiezen wij voor online Nederlandse les
Wij gaan als gezin volgend jaar voor een aantal jaren naar een volledig Spaanstalige omgeving en een Engels-Spaanstalige schoolomgeving. Beide kinderen gaan hoogstwaarschijnlijk in Nederland verder leren als ze klaar zijn. We zullen thuis alleen maar Nederlands spreken en voor de jongste van 13 jaar Nederlandse les regelen. De oudste is namelijk bijna klaar in tot nu toe volledig Nederlands onderwijs en haalt dit jaar haar staatsexamen Nederlands.
Weet jij zeker dat je na een bepaalde tijd teruggaat naar Nederland, is (online) Nederlandse les een goede overweging. Maar doe dit niet vanuit bangmakerij. Het komt niet vanzelf goed, maar het komt uiteindelijk altijd goed. Linksom of rechtsom. Je kunt zelf kiezen welke weg je inslaat. Sommige expat-ouders besluiten bijvoorbeeld om hun kind internationaal onderwijs te laten volgen. Andere ouders, zoals wij, kiezen om beide opties open te houden. Geen enkele keuze die jij hierin maakt is fout.
Ervaringen van expat-gezinnen
Uit het artikel van vorige week over meertalig opvoeden blijkt dat ouders hier een duidelijke mening over hebben. Deze mening is onderbouwd door de ervaring die zij met hun kinderen hebben in verschillende landen. Een greep uit de uitspraken is:
‘’Kijk vooral naar je kind: naar wat werkt en wat niet. Een taal eigen maken moet wel goed voelen en natuurlijk gaan. Dan heeft een kind er het meeste plezier aan op de langere termijn.’’
‘’Bedenk met welke taal je kind naar school gaat en focus je in die taal op de basisdingen zoals cijfers, vormen of wat je ook wil aanleren voordat ze naar school gaan.’’
‘’Voor expats die voor kortere tijd naar het buitenland gaan, heb ik als tip: Hou de taal via een (online) Nederlandse lesprogramma bij. Dat maakt het makkelijker bij het remigreren.’’
Wat is een taalachterstand? De feiten.
Wat is een taalachterstand precies, vragen mensen zich af. Een taalachterstand kun je niet zomaar ‘in de groep gooien’ als bijvoorbeeld de woordenschat achterloopt op leeftijdsgenoten, of als je merkt dat zinnen niet altijd meer logisch worden gevormd in het Nederlands. Één van de vele omschrijvingen van taalachterstand is namelijk: als je kind op taalvlak niet goed functioneert en daardoor niet goed kan functioneren in de maatschappij en in het bijzonder op school, in vergelijking met leeftijdsgenootjes. Een andere beschrijving van een taalachterstand, die op taalunieversum.org te vinden is, is: Wie niet voldoende vaardig is in het Nederlands, komt op school niet tot leren en verzamelt minder schoolkapitaal dan andere leerlingen. Hierdoor komt hij in een achterstandspositie terecht. Achterstand wordt hierbij dus niet rechtstreeks in verband gebracht met het functioneren in de maatschappij, maar met het functioneren op school.
Kortom, er zijn twee verschillende invalshoeken. En zo proberen wij er bij Dutch for Children ook naar te kijken: Wat is het doel van het Nederlands onderhouden of leren? Op welke manier moet het Nederlands straks inzetbaar zijn? Dit zijn enorm belangrijke vragen. Je kunt niet alle kinderen over een kam scheren.
Wanneer is er nu écht sprake van een taalachterstand?
Wanneer kun je vanuit onze expat- of emigratie-achtergrond nu spreken van een daadwerkelijke taalachterstand? Dit wordt bijvoorbeeld duidelijk als je naar Nederland gaat en jouw kind heeft voor een heel groot deel in een andere taal geleefd en is in die taal geschoold. Dan kan het zijn dat je kind de spelling en grammatica van het schrijven is verleerd. Ook is je kind niet meer bekend met de Nederlandse schoolsystemen, de wijze van vragen, toetsen en examineren.
De mate van achterstand is mede afhankelijk van zaken zoals:
- Wordt er thuis consequent Nederlands met de kinderen gesproken door tenminste één ouder?
- Leest het kind nog Nederlandse boeken? (vind hier informatie over hoe je jouw kind kunt motiveren om te lezen in het Nederlands)
- Hoort het kind in andere situaties nog Nederlands (familie, vrienden, etc)?
Advies over het bijhouden van de Nederlandse taal voor je kind
Mijn advies is afhankelijk van jullie situatie. Ik doe niet mee aan bangmakerij, maar ik ga ook niet altijd mee in de ‘’het komt vanzelf goed’’ – flow. Dit is nogmaals sterk afhankelijk van jullie situatie en de toekomst van je kinderen. Als je weet dat je teruggaat naar Nederland met kinderen, zal ik in het algemeen aanbevelen om 1 of 2 uur per week (afhankelijk van het doel) het Nederlands te leren, bij te houden of te oefenen. Het is een relatief minimale investering voor wat je erna voor terugkrijgt: een goede aansluiting in Nederland en op school. Weet je (nog) niet waar jullie pad naar toe leidt, dan kun je het ook aankijken. Hierbij wil ik aantekenen: Vergeet niet te denken aan het feit dat je kind later misschien toch verder wil leren of studeren in Nederland. Of misschien wil jij dat wel. De kwaliteit van voortgezet onderwijs is namelijk in Nederland nog steeds erg goed. In dat geval kun je erover nadenken hoe je dat invult. Trek je zelf die kar door bijvoorbeeld het lezen en schrijven te stimuleren, wat uiteraard voor een deel goed kan, of besteed je het uit?
Nederlandse leren voor expat-kinderen
‘Naast alle drukte ook nog Nederlandse les volgen, is dat wel te doen?’, vragen expat-gezinnen zich af. Uiteraard is Nederlandse les voor de kinderen iets wat er qua tijd extra bijkomt. Als je kiest voor online Nederlandse les, bespaar je het heen en weer rijden (van lokale of internationale school naar een fysieke Nederlandse school), omdat Dutch for Children online lesgeeft aan kinderen. Maar, het blijft wel dat desbetreffende uur of die twee uren in de week ‘extra’.
Hier houden we bij Dutch for Children rekening mee. We begrijpen de situatie waarin kinderen leven en bewegen in het buitenland. De meeste leerlingen en ouders geven aan dat het goed te doen is, zodra het ritme er eenmaal inzit. Enkele ouders kiezen voor geen huiswerk, of vragen in bepaalde perioden waarin het druk is om huiswerk-vrij. Dit is geen enkel probleem. Je kind krijgt in het comfort van eigen huis of kamer op een vast tijdstip tijd om het Nederlands te leren. Er is niets anders; dat uur is er alleen Nederlands. Één-op-één, met volle aandacht, op een prettige en educatieve wijze. Dit levert op andere momenten in de week tijdswinst op. Je hoeft je als ouder er geen zorgen meer over te maken of jouw kind misschien een taalachterstand oploopt.
Enkele quotes van ouders over de tijdsbelasting
”Echt de beste beslissing ooit om met Nederlandse lessen te beginnen op deze manier, op maat, en niet dat enorm schoolse met weektaken e.d.”
”Ze pikt het allemaal steeds gemakkelijker op en omdat het huiswerk haar aanspreekt hoor ik daar geen klachten over.”
”Soms hebben ze geen zin, maar als ze jou dan op het beeldscherm zien is het weer enthousiast: “Juf Wendy!”.”
Het leven van een expat-gezin is druk, daar weten wij alles van
Zoals andere moeders en ik eerder schreven: we ‘husselen’ allemaal met tijd. Echter, als er een moment in de week vastligt, die vaststaat voor het Nederlands, dan is dát maar geregeld en heb ik er ‘geen’ omkijken meer naar. Serieus, ik redeneer zelf ook zo. Volgend schooljaar gaan we naar de Dominicaanse Republiek. Wij weten ‘zeker’ dat onze kinderen in Nederland verder willen leren. Stefan gaat van 2 havo/vwo in het Nederlands naar grade 9 in het Engels, zonder Nederlands. Elise is klaar: zij heeft haar Staatsexamen Nederlands dan gehaald en 5 VWO goed afgerond. Ze hoeft ‘alleen nog maar’ grade 11 en 12 te halen met een aantal AP’s. Als ze blijft lezen in het Nederlands, zoals ze al jaren doet, dan is dat helemaal goed. Voor Stefan is dit anders, we moeten dit namelijk bijhouden met hem. Ik huur hier graag een collega voor in. Moeders kunnen namelijk goede leerkrachten zijn voor andere kinderen, maar voor je eigen kind houdt dat een keer op. Bij mij is dit volgend jaar.
Hebben jullie vragen, neem dan gerust geheel vrijblijvend contact met me op: ik help graag! Wil je ervaringen van andere ouders lezen, lees dan absoluut dit artikel over meertalig opvoeden en dit artikel over tijd.