Motivatie is een veelbesproken onderwerp in deze periode van thuisscholing. Hoe hou ik mijn kind gemotiveerd? En minstens zo belangrijk: Hoe hou ik mezelf als ouder gemotiveerd om mijn kind te begeleiden?
Het lijken twee verschillende vragen, maar dat zijn het niet. Bij jou en bij jouw kind leidt motivatie tot meer plezier, meer inzet en betere prestaties. Kortom, je kind heeft plezier in leren, zet zich vollediger in en dat merk je aan zijn prestaties. Jij hebt plezier in het ‘scholen’, inzet kost je minder moeite en het leidt tot een beter resultaat: jullie krijgen het samen voor elkaar!
Gebrek aan motivatie leidt tot een lagere betrokkenheid, waardoor de kans op afhaken groter is. Je kind vindt het niet leuk, voelt geen band met de stof of de opdracht en stopt liever dan dat hij blijft werken. Jij ziet tegen het ‘scholen’ op, straalt dit ook uit naar je kind (hij voelt een lagere betrokkenheid) en de kans bestaat dat het ‘scholen’ steeds vaker over wordt overgeslagen of niet meer 100% gebeurd.
Hoe hou je die motivatie van je kinderen en jezelf dan wel hoog?
Ieder mens is gebouwd om zichzelf te ontwikkelen en heeft een natuurlijke behoefte aan relatie, autonomie en competentie, aldus Prof. dr. Luc Stevens (2012)
De motor van motivatie is het tegemoet komen aan de drie basisbehoeften van je kind en van jezelf: autonomie, competentie en relatie. Deze basisbehoeften zijn door dr. Luc Stevens* geformuleerd als voorwaarden om goed te kunnen leren en worden vaak in een driehoek gevisualiseerd, omdat ze met elkaar in verbinding staan en elkaar versterken.
In het kort: Autonomie betekent dat je kind zichzelf en zelfstandig kan zijn. Competentie draait om iets kunnen en daardoor succes ervaren. Bij relatie gaat het om verbondenheid voelen.
Autonomie, competentie en relatie is motivatie
Ieder mens heeft behoefte aan autonomie, competentie en relatie. Als je als ouder deze basisbehoeften aanspreekt, dan spreek je de intrinsieke motivatie van je kind aan. Dat betekent dat je kind een activiteit doet omdat het hem interesseert of omdat hij het leuk vindt. Hij zal zo actief mee gaan denken in zijn eigen leerproces. Hij zal dingen willen leren in plaats van moeten leren.
Wat houden die drie peilers nu precies in?
Autonomie.
Ze willen het zelf kunnen. Dit houdt niet in alles alleen doen; het is fijn als jij als ouder op oproepbare basis aanwezig bent. Je kind hoeft het niet alleen te kunnen, maar mag het wel. Het is zijn keuze of hij om die hulp vraagt. Voor sommige ouders vraagt dit echt om een stap terug te zetten in het begeleiden.
Competentie
“Ik geloof en heb plezier in mijn eigen kunnen!” Dit kun je als ouder natuurlijk niet afdwingen dat je kind dit zo voelt, maar je helpt hem hierbij door aan een goede relatie met hem te bouwen en hem de autonomie over zijn eigen werk en kunnen te gunnen. Kinderen willen laten zien wat zij kunnen en zichzelf als effectief ervaren. Wanneer zij die ruimte krijgen en jij ze daarin ziet en complimenteert kunnen er mooie dingen gebeuren.
Relatie
Je kind wil voelen dat anderen hem waarderen en met hem willen omgaan. Het helpt hem enorm als je er zelf plezier in hebt en het leuk vindt om met hem samen ergens aan te werken. Kost het je moeite, denk dan eens aan bijvoorbeeld de periode ervoor dat je minder zicht had op wat hij op school deed. Je hebt nu de kans er tijdelijk meer deel vanuit te maken. Dit gaat je later ook zeker helpen in de relatie met school en met jezelf als opvoeder.
Tips van leerkrachten
Vanuit de praktijk geven leerkrachten een aantal belangrijke tips die jullie misschien kunnen gebruiken:
- wees vanaf de zijlijn beschikbaar, zodat ze hulp in kunnen roepen wanneer nodig
- bieden van vertrouwen door bijvoorbeeld niet constant op hun lip te zitten en hen van tijd tot tijd aan te moedigen
- luisteren
- uitnodigende omstandigheden creëren
- het goede voorbeeld zijn; zelf je regelmaat samen met hen vasthouden, eventueel als je werkt zelf ook aan de slag
- gaan als zij dat zijn
- optreden als het echt nodig is; het blijft wel ‘gewoon’ school wat iedere dag moet gebeuren
- uitdagend zijn
- ondersteunend zijn.
Motivatie met een programma van school
Mooi gezegd natuurlijk, maar hoe werkt dat in de praktijk met vaak een opgelegd programma? Ik ben er voorstander van dat je samen met je kind het programma goed bekijkt. Wat is belangrijk, wat is eventueel minder belangrijk. Wat vindt je kind erg leuk om te leren en ziet hij er een uitdaging in? Misschien kun je daar juist meer tijd aan besteden en minder aan een vak wat hem niet prikkelt. Kijk zelf naar jullie omstandigheden. Kijk óók naar wat niet haalbaar is. Het moet te doen blijven!
Motivatie door uitdaging
Hoe kun je de situatie waarin jullie werken aantrekkelijk en uitdagend maken? Daag je kind uit samen een plan te maken, of als ze jonger zijn bijvoorbeeld samen de taak- of dagindeling te maken. Maak ze niet alleen deel van het werk, maar ook het proces. Las ook evaluatiemomenten in: ‘’Wat werkt wel jongens en wat niet?’’
Aantrekkelijk maken
Geef ze een stuk autonomie door ze mee te laten beslissen. Maak de scholingsmomenten leuk door het inrichten van een speciale werkplek met bijvoorbeeld een kaars op tafel en een schaal met lekkers. Zorg altijd voor afwisseling en werk niet te lang achter elkaar door. Liever 3 x 20 minuten met leuke, uitdagende pauze ertussen dan een uur lang achter elkaar door werken.
Wees creatief
Afwisseling betekent niet alleen van vak wisselen, maar ook binnen het vak af wisselen. Bijvoorbeeld wanneer je kind letters aan het leren is, schrijf dan niet alleen de letter, maar laat hem de letter ook overal opzoeken in de kamer, of zing de letter of het woord, gebruik verschillende stemmetjes etc. ect. Laat je fantasie los en denk ook even ‘out of the box’. Dat maakt het lesgeven leuk!
Geen motivatie
Ten slotte wat te doen als het niet werkt, zoals je hoopt of zoals het ‘zou moeten’?
Ons advies is: Wees niet te streng voor jezelf en voor je kinderen.
Laat je niet gek maken!
Iedere ouder doet wat hij kan! Een school verwacht niet, of kan niet verwachten, dat jij het curriculum van school verder verzorgt. Werkwijzen van scholen kunnen bovendien enorm verschillen. Ons advies is: “Go with the flow’, én laat je vooral niet gek maken.
Laat los!
Als het niet werkt, of een beetje werkt, laat het dan ook een beetje los. Stond het leren pianospelen nog op het verlanglijstje? Ga op zoek naar een online pianoleerkracht. Muziek wordt steeds meer online gegeven. Wilde je kind altijd al een taal erbij leren: ideale tijd. Bij Dutch for Children staan we voor ze klaar! Uiteraard kun je ook in andere talen online cursussen volgen! Zo volgt mijn zoon Japans.
Een voorbeeld om mee af te sluiten
Een mooi voorbeeld over los laten vind ik passend om hier mee af te sluiten. Een moeder had continu strijd met haar kind om werkjes voor school te doen. Het kind en de moeder kon je dit niet kwalijk nemen: het waren saaie, herhalings- en invulwerkjes. Moeder had al van alles uit de kast gehaald en zag het op een gegeven moment écht niet meer zitten. Totdat moeder ‘een spijbeldag’ in het leven riep. Natuurlijk mocht dat helemaal niet van school, zo vertelde de moeder haar kind, maar ze had zo hard gewerkt dat het van mama wel mocht. Ze hadden die dag samen zoveel plezier gehad en het werd hun leukste geheimpje. Die dag triggerde ook bij moeder weer het gevoel om er ‘zin in te hebben’ en de saaie werkjes met leuke dingen af te wisselen. Na die spijbeldag waren de strijden die ze had te strijden met haar kind vele malen minder. Ook al zal dit kind die werkjes nooit echt leuk gaan vinden, moeder had ‘out of the box’ gedacht en gereageerd en daardoor voor beiden weer lucht gecreëerd.
Meer lezen over motivatie tijdens deze crisis
Wil jij meer lezen over wat te doen in deze corona-crisis, lees dan vooral ons uitgebreide blog opgedeeld in 12 onderwerpen waar je je voordeel mee kan doen in deze periode.
Wil je meer lezen over het driehoekmodel van motivatie, lees dan dit artikel hier.
Ook is dit boek dan een aanrader: Stevens (Red.) (2004). Zin in School. Amersfoort: CPS.