Begrijpend lezen oefenen is moeilijk. Mijn kind heeft problemen met begrijpend lezen. Begrijpend lezen is een vak in groep 8. Allemaal veel gehoorde zinnen van ouders en kinderen. Met bijhorende vragen zoals: Kun je begrijpend lezen oefenen? Hoe leert mijn kind beter begrijpend lezen?
Over al deze zaken en vragen gaat deze blog. Eerst leg ik jullie uit wat begrijpend lezen is, vervolgens wanneer het onderwijs hierin start. Verder vertel ik jullie wat je kind nodig heeft om te kunnen leren begrijpend te lezen, wat de problemen hierbij kunnen zijn en de oplossingen.
Wat is begrijpend lezen?
Je kind leert eerst lezen. Wanneer hij dit onder de knie heeft, volgt de volgende stap: het lezen om te leren. Wanneer je kind leest moet hij begrijpen wat hij leest om het echt eigen te kunnen maken en te kunnen koppelen aan eerdere gelezen of geleerde stof. Het begrijpen wat je leest is begrijpend lezen.
Dit klinkt misschien gemakkelijk, maar dit is het voor veel kinderen niet. Begrijpend lezen is meer. Begrijpend lezen is namelijk het toepassen van een betekenis aan geschreven taal. Het begrijpend lezen is een complex en actief proces, waarbij zaken als woordenschat, voorkennis en een juist gebruik van leesstrategieën heel belangrijk zijn (Mortel & Loman, 2016).
Lezen is denken met andermans hoofd. A. Schopenhauer, 1788-1860
Begrijpend lezen groep 8
Sommige ouders denken dat begrijpend lezen alleen als vak in de hogere groepen wordt gegeven. Dit is echter niet zo. Begrijpend lezen begint in de onderbouw met begrijpend luisteren (Mortel & Loman, 2016). Begrijpend lezen en begrijpend luisteren hebben in de basis dezelfde vaardigheden voor denken en leren. Het is kortom belangrijk hier vroeg mee te beginnen. In de leerlijnen taal van de overheid ligt vastgelegd wat de streefdoelen zijn voor de verschillende jaargroepen.
Wat heeft je kind nodig om begrijpend lezen te oefenen?
Veel kinderen vinden begrijpend lezen lastig. Wat moet je kind in ieder geval kunnen? Hij moet:
- vlot technisch goed kunnen lezen,
- een grote woordenschat hebben,
- kennis van de wereld hebben,
- en het liefste ook leesplezier hebben.
En ook kinderen die ál deze vaardigheden in huis hebben, vinden begrijpend lezen soms maar lastig.
Wat begrijpend lezen moeilijk maakt
Om een tekst goed te verwerken, moet je jezelf namelijk altijd dingen afvragen vóór het lezen, tijdens het lezen en na het lezen. Dit vereist kennis, strategische competentie en ook een vorm van discipline.
Kennis over de wereld dankzij een rijke taalomgeving, maar ook kennis van de grammatica. Namelijk de kennis over de vorming van zinnen en woorden gerelateerd aan hun betekenis.
Strategische competentie is de vaardigheid waarmee lezers teksten op een doelgerichte wijze aanpakken. Onderzoek laat zien dat goede begrijpend lezers ook meestal strategische lezers zijn. Zij passen hun leesgedrag aan aan hun specifieke leesdoel (Baker & Brown, 1984; Jacobs & Paris 1987).
Strategische competentie omvat een goed begrip van de gestelde taak: wat moet ik doen om het doel te bereiken? Tevens heb je een goed plan nodig voor de benadering van de tekst. Een manier om nog beter te begrijpen wat je leest, is het toepassen van leesstrategieën.
Begrijpend lezen oefenen
De zeven leesstrategieën om begrijpend lezen te oefenen. Deze zijn onder te verdelen in wat je kunt doen vóór, tijdens en ná het lezen van een tekst.
Vóór het lezen
1. Het leesdoel bepalen. Waarom lees ik de tekst?
Met dit leesdoel bepaal je welke soort tekst je leest. De tekstsoorten zijn:
- instructieve tekst, bijvoorbeeld een recept
- betogende tekst, bijvoorbeeld een column in de krant
- fictieve tekst, bijvoorbeeld een roman
- informatieve tekst, bijvoorbeeld een studieboek.
2. Voorspellen. Waar gaat de tekst over?
Je kunt een tekst voorspellen door globaal te lezen. Dit doe je door te kijken naar de titel, kopjes, vetgedrukte woorden, illustraties en onderschriften. Je kunt zo het onderwerp en de tekstsoort van de tekst voorspellen.
3. Kennis ophalen. Wat weet ik hier al over?
Voor het lezen haal je je achtergrondkennis op. Tijdens het lezen voeg je kennis toe, of laat je kennis weg die je niet nodig hebt. De volgende keer dat je weer leest, gebruik je de nieuwe opgedane kennis als achtergrondkennis.
Tijdens het lezen
4. Herstellen: wat doe je als je het niet meer snapt?
Snap je iets in de tekst niet, of de hele tekst niet, dan kun je verschillende zaken proberen:
- zoek de betekenis van een onbekend woord in de tekst (lees vooruit en achteruit, om het woord heen in de tekst) of neem een woordenboek.
- zoek naar de betekenis van figuurlijke tekst: wat bedoelen ze nu echt?
- lees tussen de regels door: wat wil de schrijver nu eigenlijk zeggen?
Ben je de draad kwijt?
- bekijk verwijswoorden en kijk waarnaar ze verwijzen (die, dat, jou(w), alles, niets, etc.)
- zoek de bijwoorden en kijk wat ze aangeven: tijdstip, plaats of vraag (hier, ergens, toen, hoe, waar, etc)
5. Stel vragen: de W-H vragen.
- Wie?
- Wat?
- Waar?
- Wanneer?
- Hoe?
- Waarom?
De antwoorden kun je terugvinden in de tekst. Je helpt jezelf om deze alvast te markeren. Een goede tip hierbij is: voorspel zelf de toetsvragen over deze tekst.
6. Visualiseer: Welk plaatje past bij de tekst?
Verbeelding helpt om een plaatje te maken in je hoofd. Signaalwoorden helpen de tekst te verbeelden. Signaalwoorden geven aan:
- oorzaak en gevolg, zoals bijvoorbeeld door, veroorzaakt door, wegens, ten gevolge van, etc.
- overeenkomst en verschil, zoals hetzelfde, anders, in tegenstelling tot, etc.
- doel en middel, zoals met behulp van, teneinde, daarmee, etc.
- probleem en oplossing, zoals moeilijk, onduidelijk, dilemma, etc.
- volgorde van tijd, zoals allereerst, tot slot, nu, later, etc.
Na het lezen
7. Samenvatten: hoe vat ik samen?
Samenvatten kun je doen met woorden, een schema, een stappenplan of een korte tekst. Gebruik de volgende stappen:
- zoek kernwoorden en kernzinnen
- zoek het doel
- zoek de hoofdzaken en de hoofdgedachte
Wanneer je (kind) al deze stappen voor, tijdens en na het lezen heeft doorlopen dan begrijpt hij de tekst zeker een stuk beter. Het wordt voor hem ook gemakkelijker om toetsvragen over deze tekst goed te kunnen beantwoorden. Ook kun je een kind helpen door het aanleren en consequent gebruiken van een stappenplan. Een voorbeeld van een stappenplan kun je via ons opvragen. Voor het succes van het gebruik van zo een stappenplan is het erg belangrijk om het goed te begrijpen en consequent toe te passen.
Is begrijpend lezen te oefenen en te verbeteren?
Is begrijpend lezen te leren? Of te verbeteren? Ja, dat is het zeker. Hoe leer je (beter) begrijpend lezen?
- door regelmatig (samen) kritisch te lezen
- door het aanleren en oefenen van leesstrategieën
- door het volgen van een stappenplan
- door te oefenen met verschillende soorten teksten die je kind(eren) aanspreken.
Dit is exact hoe wij dit bij Dutch for Children aanpakken in onze speciale leermodule “Begrijpend lezen”.
Review van Roy (12 jaar) over deze module:
Ik haalde eerst altijd een 5,4 of een 3 voor begrijpend lezen. Nu is dat een 8! Ik vind het fijn dat ze goed de tijd voor je neemt. Ze legt het heel goed uit in stappen, dat helpt mij ook op school. Bij de RT kan je ook je schoolwerk meenemen. Als je het niet begrijpt kan je het ook niet goed maken. Wendy helpt me dan om het te begrijpen en daarna maken we het samen.
Ik ga er graag naar toe en tussen de lessen door kletsen we ook met elkaar hoe je week is gegaan en of je een leuke dag had. Wendy is een hele goede juf, de beste die ik tot nu toe heb gehad!!
Heeft jouw kind het ook moeilijk met begrijpend lezen? Het kan ook zo zijn dat hij het nooit helemaal goed heeft aangeleerd. Als dit het geval is, is deze module zeker iets voor jullie!
Met deze losse online module krijgt jouw kind online Nederlandse les in het buitenland of vanuit huis, waarbij hij de basis goed krijgt aangeboden door een kundige leerkracht. De lessen worden aangepast op het niveau en de interesse van jouw kind. Omdat hij er op een betekenisvolle manier mee oefent, heeft hij er in de volgende groep of op de volgende school profijt van. Kies voor dit pakket en maak je geen zorgen meer over het begrijpend lezen van jouw kind!
Lees hier meer over deze en andere modules.
Meer gratis tips over begrijpend lezen oefenen
Wil je nog meer tips over begrijpend lezen en andere onderwerpen? Abonneer je dan op onze waardevolle nieuwsbrief met tips, uitleg en leuke weggevers!